Αθήνα, πόλη των γυναικών

«Είμαι το κοριτσάκι που φαίνεται δεξιά, στη φωτογραφία που βάλατε σήμερα!». Είχα ανεβάσει αυτή τη φωτογραφία του 84 στο διαδίκτυο και μου ήλθε το μήνυμα. Η άγνωστή μου Κατερίνα την είδε τυχαία και αναγνώρισε τον εαυτό της. Την είχα φωτογραφίσει μαζί με τους δικούς της χωρίς να με δουν, μπροστά στην Αγία Αικατερίνη Πλάκας, στην Αθήνα, πριν 31 χρόνια. Δεν είχα καταλάβει τότε γιατί ηταν ντυμένη ετσι. Μου το εξήγησε: «Οι γονείς μου με πήγαιναν κάθε χρόνο την παραμονή της γιορτής μου σε αυτή την εκκλησία, ντυμένη παράνυμφη». Ήταν λοιπόν 24 Νοεμβρίου 1984 εκείνη τη μέρα και η Αγία Αικατερίνη είναι προστάτιδα των νεαρών κοριτσιών, και δω, όπως και στους Καθολικούς. Να τι μαθαίνει κανείς!

Εκείνη τη χρονιά φωτογράφιζα μετά μανίας τους Αθηναίους, στον δρόμο, στο κέντρο και στις γειτονιές, στον Ηλεκτρικό, παντού. Περπατούσα από το πρωί μέχρι το βράδυ, διέσχιζα με τα πόδια όλο το Λεκανοπέδιο απ' άκρη σ' άκρη παρατηρώντας τους ανθρώπους. Βλέπω τώρα, με την απόσταση του χρόνου, πόσες πολλές φωτογραφίες είχα τραβήξει όπου στο ίδιο καρέ συνυπάρχουν τρεις γενιές γυναικών, της ίδιας πάντα οικογένειας, όπως σε αυτήν εδώ στην Πλάκα. Κόρη, μητέρα και γιαγιά εκείνη την εποχή έβγαιναν μαζί βόλτα το απόγευμα, συχνά πιασμένες χέρι-χέρι, και στο Περιστέρι και στο Παγκράτι και στην Ερμού. Τα σώματα και τα βλέμματα ήσαν πιο κοντά το ένα στο άλλο όσο απομακρυνόσουν από το κέντρο προς τις λαϊκές συνοικίες. Η ομοιότητα των προσώπων πολλές φορές ήταν τέτοια, που νόμιζες ότι έβλεπες το ίδιο άτομο σε τρεις διαφορετικές περιόδους της ζωής του. Τις έβλεπα να περπατούν και αισθανόμουν ότι σκηνοθετούσαν υποσυνείδητα εκεί μπροστά μου τη ζωή τους, που ήταν αυτό ακριβώς, η οικογένεια, και μου πρόσφεραν γενναιόδωρα την εικόνα τους, με το να βρίσκονται εκεί, εκείνη τη στιγμή, και εγώ δεν είχα παρά να τη δω και να πατήσω το κουμπί της μηχανής, δεν έκανα καμιά βαριά δουλειά... Θυμάμαι που εμφάνιζα τις φωτογραφίες τις νύκτες και το πρώτο πράγμα που έβλεπα καθώς η εικόνα πρόβαλλε σιγά-σιγά μέσ' από τα χημικά, ήταν ή ομοιότητα των προσώπων, οι δεσμοί αίματος που είχαν μεταξύ τους, τα δεσμά της αγάπης. Κι αν για μένα η οικογένεια ήταν αποπνικτική υπόθεση τότε, για τις περισσότερες από αυτές τις γυναίκες ήταν όλη τους η ζωή, το κουκούλι που τις προστάτευε από τον έξω κόσμο, σε μια μικρή, βαθιά συντηρητική, περίκλειστη κοινωνία. Εκατομμύρια τέτοια κουκούλια, το ένα δίπλα στ’ άλλο, και απ’ έξω τείχη ψηλά. Από τότε ώς σήμερα, τα κουκούλια ξέφτισαν λιγάκι, αλλά τα τείχη παρέμειναν.

Η Κατερίνα είναι σήμερα μουσικός, παίζει τσέλλο σε μια ορχήστρα. «Η μητέρα σας που φαίνεται στη φωτογραφία, πως είναι σήμερα, είναι καλά;». «Πολύ καλά, όπως ακριβώς ήταν τότε!..»

(πρωτοδημοσιευτηκε στο "Τhe books' journal", τ. Ιουνιου 2015)